21 listopada 2024r.
Opis
Występuje zwykle między 45 a 75 rokiem życia. Jest to patologiczny rozwój złośliwych komórek w obrębie błony śluzowej krtani. Nowotwór rosnąc nacieka okoliczne tkanki, niszy je, a także zamyka światło krtani prowadząc do upośledzenia przepływu powietrza. Komórki rakowe wraz z limfą i krwią mogą przenosić się do okolicznych węzłów chłonnych i odległych narządów, dając w ten sposób przerzuty odległe. Chorują częściej mężczyźni, choć obecnie stale zwiększa się ilość kobiet zapadających na tę chorobę.
Objawy
Kontaktu z lekarzem wymaga
Stwierdzenie objawów mogących sugerować rozwój raka krtani
Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga
Gdy w trakcie lub po leczeniu wystąpią:
Przyczyny
Rozwój raka krtani spowodowany jest niekontrolowanym rozrostem komórek w obrębie krtani. Przyczyną rozrostu są mutacje (zmiany w materiale genetycznym), które powstają na skutek przewlekłego narażenia na czynniki rakotwórcze. Za powstawanie raka krtani pośrednio odpowiedzialna może być również infekcja wirusowa, w wyniku której powstają brodawczaki krtani.
Szczególnie narażeni na rozwój choroby są:
Ludzie, u których stwierdzono stany przedrakowe: brodawczaki krtani, leukoplakię, przewlekłe zapalenie krtani
Palacze papierosów, a zwłaszcza ci, którzy nadużywają alkoholu
Osoby zawodowo narażone na działanie soli metali ciężkich (takich jak chrom, nikiel, uran) oraz na azbest
Osoby z niedoborem witaminy A
Ludzie, u których w przeszłości występowały oparzenia i urazy mechaniczne
Osoby pracujące głosem
Chorzy, którzy w przyszłości przebyli napromienianie okolicy szyi
Pracownicy budowlani i przemysłu metalurgicznego
Zapobieganie
Należy unikać narażenia na czynniki mogące być przyczyną choroby. Zaleca się:
Energiczne leczenie wszystkich stanów, które mogą być podłożem rozwoju raka krtani
Zaprzestanie palenia tytoniu
Unikania kontaktu z toksycznymi substancjami
Osoby pracujące głosem, powinny nauczyć się optymalnego, jak najmniej obciążającego ich struny głosowe sposobu mówienia
W przypadku niedoborów, należy podawać witaminę A
Przebieg
Choroba postępuje dość szybko i podstępnie, dlatego tak ważna jest wczesna diagnostyka przy jakimkolwiek podejrzeniu. Wcześnie rozpoczęte i prawidłowo prowadzone leczenie w dużej części przypadków pozwala na całkowite ustąpienie lub przynajmniej częściowe zahamowanie postępu choroby. Nawet w zaawansowanych postaciach choroby istnieją sposoby, pozwalające na zmniejszenie dolegliwości chorego i poprawę jego stanu ogólnego. W przypadku braku leczenia rak krtani postępuje dość szybko i prowadzi do nieodwracalnych następstw.
Powikłania
Badania
Podstawowym badaniem wykonywanym w diagnostyce raka krtani jest laryngoskopia pośrednia oraz bezpośrednia, które pozwalają na ocenę charakteru zmiany. W przypadkach, gdy istnieje taka możliwość, można wykonać laryngoskopię teleskopową i mikrolaryngoskopię. W celu uzyskania informacji na temat rozległości procesu nowotworowego wykorzystywane są tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny (MRI). Badaniem, które jest niezbędne do postawienia rozpoznania, jest ocena histopatologiczna pobranego podczas biopsji fragmentu zmiany.
Cel leczenia
Celem leczenia jest zahamowanie lub spowolnienie rozwoju choroby. W leczeniu raka krtani stosuje się postępowanie operacyjne oraz wykorzystywana jest radioterapia, czyli naświetlania. Wcześnie podjęta terapia jest warunkiem pozwalającym na zupełne wyzdrowienie. W przypadkach zaawansowanych celem leczenia jest zmniejszenie dolegliwości oraz dyskomfortu pacjenta. Nie wolno zapominać, że ważnym elementem postępowania jest rehabilitacja pacjenta po zabiegu.
Leczenie
Zalecenia ogólne
Choremu należy zapewnić staranną opiekę, a przede wszystkim wsparcie psychiczne. Wysiłek fizyczny chorego powinien być dostosowany do jego stanu. Zalecana jest rekreacja, jak najbardziej wskazane są spacery na świeżym powietrzu. Gdy chory ma tracheostomię, a pogoda na dworze niezbyt sprzyja, nie powinno się zapominać o szaliku.
Należy pamiętać o dostarczaniu odpowiedniej ilości kalorii w diecie chorego i o dobrym jej zbilansowaniu. Posiłki powinny być różnorodne i apetycznie przyrządzone. Jeść należy często, w małych ilościach. W przypadku problemów z połykaniem, zaleca się dietę półpłynną lub płynną. W celu poprawy stanu odżywienia chorego, można stosować różne odżywki i napoje energetyczne.
Choremu należy zapewnić staranną opiekę, a przede wszystkim wsparcie psychiczne. Wysiłek fizyczny chorego powinien być dostosowany do jego stanu. Zalecana jest rekreacja, jak najbardziej wskazane są spacery na świeżym powietrzu. Gdy chory ma tracheostomię, a pogoda na dworze niezbyt sprzyja, nie powinno się zapominać o szaliku.
Należy pamiętać o dostarczaniu odpowiedniej ilości kalorii w diecie chorego i o dobrym jej zbilansowaniu. Posiłki powinny być różnorodne i apetycznie przyrządzone. Jeść należy często, w małych ilościach. W przypadku problemów z połykaniem, zaleca się dietę półpłynną lub płynną. W celu poprawy stanu odżywienia chorego, można stosować różne odżywki i napoje energetyczne.
Leczenie operacyjne
Podstawowym sposobem leczenia raka krtani jest leczenie operacyjne.
W zależności od stopnia zaawansowania choroby wykonuje się różne zabiegi operacyjne. Zabiegami chirurgicznymi wykonywanymi najczęściej są:
Mikrochirurgiczna dekortykacja strun głosowych, które jest stosowane w najmniej zaawansowanych postaciach nowotworu.
Chordektomia, czyli usunięcie zajętej struny głosowej – zabieg także dotyczy wczesnych postaci choroby.
Laryngektomie częściowe – pozioma, pionowa oraz hemilaryngektomia stosowane w ograniczonej postaci nowotworu, zaletą laryngektomii częściowych jest zachowanie czynności głosowej i prawidłowego oddychania.
Laryngektomia całkowita, czyli całkowite usunięcie krtani, wykonuje się w przypadkach zaawansowanych. Zazwyczaj usuwa się również okoliczne węzły chłonne. W przypadkach szerzenia się nowotworu na sąsiadujące narządy, usuwa się je wraz z marginesem zdrowych tkanek. Laryngektomia całkowita wykonywana jest również w przypadku powstania wznowy po zabiegach częściowych czy radioterapii.
Po zabiegu usunięcia krtani konieczna jest rehabilitacja pacjenta. Znaczna większość chorych, bo aż 85% jest w stanie, pod okiem doświadczonego foniatry nauczyć się mowy przełykowej. Do wytwarzania dźwięku mogą być również stosowane różnego rodzaju urządzenia elektroniczne.
Po usunięciu krtani chory może oddychać tylko przez tracheostomię.
Tracheostomia polega na wyprowadzeniu ujścia tchawicy na przednią część szyi. Przy tracheostomii mogą pojawić się problemy podczas kąpieli, pływania czy pod natryskiem – wtedy pomocne może być zastosowanie rurki oddechowej płetwonurków. Tracheostomia ma niestety czasami tendencję do zwężania – wówczas stosuje się indywidualnie dopasowany guzik z mankietem lub chirurgiczne poszerzenie tracheostomii.
Po operacji chory powinien mieć zapewnioną opiekę ze strony psychologa. Dla chorych po laryngektomii istnieją specjalne kluby osób z usuniętą krtanią, których zadaniem jest ułatwienie pacjentowi przystosowania się do nowych warunków życia i poprawienie jego kondycji psychicznej.
U chorych, u których z różnych przyczyn zabieg operacyjny nie może być wykonany, podstawową metodą leczenia jest radioterapia megawoltowa telekobaltem. Naświetlania stosowane są również jako uzupełnienie leczenia operacyjnego.
Po zabiegu usunięcia krtani konieczna jest rehabilitacja pacjenta. Znaczna większość chorych, bo aż 85% jest w stanie, pod okiem doświadczonego foniatry nauczyć się mowy przełykowej. Do wytwarzania dźwięku mogą być również stosowane różnego rodzaju urządzenia elektroniczne.
Po usunięciu krtani chory może oddychać tylko przez tracheostomię.
Tracheostomia polega na wyprowadzeniu ujścia tchawicy na przednią część szyi. Przy tracheostomii mogą pojawić się problemy podczas kąpieli, pływania czy pod natryskiem – wtedy pomocne może być zastosowanie rurki oddechowej płetwonurków. Tracheostomia ma niestety czasami tendencję do zwężania – wówczas stosuje się indywidualnie dopasowany guzik z mankietem lub chirurgiczne poszerzenie tracheostomii.
Po operacji chory powinien mieć zapewnioną opiekę ze strony psychologa. Dla chorych po laryngektomii istnieją specjalne kluby osób z usuniętą krtanią, których zadaniem jest ułatwienie pacjentowi przystosowania się do nowych warunków życia i poprawienie jego kondycji psychicznej.
U chorych, u których z różnych przyczyn zabieg operacyjny nie może być wykonany, podstawową metodą leczenia jest radioterapia megawoltowa telekobaltem. Naświetlania stosowane są również jako uzupełnienie leczenia operacyjnego.
Podpis
lek. med. Romana Rajba
Nota prawna
Prezentowane strony mają charakter edukacyjny. Ogólne informacje na temat chorób i zasad postępowania w żadnym stopniu nie zastępują fachowej porady lekarskiej. Pomimo rygorystycznego przestrzegania ogólnie przyjętych zasad tworzenia serwisów medycznych ustalonych przez Health on the Net Foundation i weryfikacji prezentowanych treści przez uznane Autorytety medyczne, twórcy serwisu nie biorą żadnej odpowiedzialności, ani pośredniej ani bezpośredniej, za sposób wykorzystania i interpretowania informacji zawartych w serwisie.
Stosujemy się do standardu HONcode dla wiarygodnej informacji zdrowotnej -