14 października 2024r.
Emedica.pl - Internetowy serwis dla Pacjentów
Emedica.pl - Internetowy serwis dla Pacjentów
 
Synonimy  ->
Hipertyreoza, wole nadczynne, wole toksyczne
Opis  ->
Jest to choroba spowodowana nadmierną produkcją hormonów tarczycy. Tarczyca jest niewielkim gruczołem wewnątrzwydzielniczym w kształcie motyla, położonym w dolnej części szyi (z przodu, wokół tchawicy). Wydzielane przez tarczycę hormony biorą udział we wszystkich procesach metabolicznych ustroju.
Nadczynność tarczycy występuje u osób obojga płci, częściej jednak u kobiet. Najwyższą zachorowalność obserwuje się u osób w wieku 20-50 lat. Najczęstszą przyczyną nadczynności tarczycy jest choroba Graves-Basedowa i wole wieloguzkowe toksyczne; nieco rzadsze stanowią wole toksyczne jednoguzkowe (choroba Plummera) oraz spożywanie nadmiernych dawek jodu.
Objawy  ->
  • Stałe uczucie gorąca
  • Nadmierne pocenie się
  • Chudnięcie, pomimo zwiększonego apetytu (osoby starsze mogą przybierać na wadze)
  • Przyspieszenie tętna, kołatania serca
  • Powiększenie obwodu szyi, czyli tzw. wole – wskutek powiększenia tarczycy (nie zawsze)
  • Trudności w połykaniu, uczucie przeszkody w gardle (przy dużym wolu)
  • Pobudzenie ruchowe, niepokój
  • Osłabienie mięśniowe, szybkie męczenie się
  • Drżenie rąk
  • Bezsenność
  • Biegunka
  • Wypadanie włosów
  • Świąd skóry
  • Obrzęki kończyn dolnych
  • Zaburzenia miesiączkowania

  • Ponadto w chorobie Graves-Basedowa występuje wytrzeszcz gałek ocznych w wyniku stanu zapalnego w oczodole (oftalmopatia), powodujący niekiedy podwójne widzenie oraz ból i pieczenie oczu wskutek niedomykania się powiek i wysychania rogówek.

    Kontaktu z lekarzem wymaga:
    Każdy chory z podejrzeniem nadczynności tarczycy

    Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga:
  • Chory z objawami przełomu tarczycowego: gorączką do 40-41°C, zlewnymi potami, szybkim tętnem, pobudzeniem ruchowym, biegunką, splątaniem
  • Pojawienie się objawów ubocznych leczenia farmakologicznego: gorączki, bólu gardła, żółtaczki. Leki stosowane w nadczynności tarczycy mogą spowodować spadek liczby białych krwinek, odpowiedzialnych za odporność na zakażenia, a także uszkodzenie wątroby
  • Ból gałek ocznych, nagłe wystąpienie podwójnego widzenia, zaniewidzenie
  • Przyczyny  ->
  • Choroba Graves-Basedowa ma podłoże autoimmunologiczne i często występuje rodzinnie. Organizm chorego produkuje przeciwciała przeciwko komórkom tarczycy, które pobudzają wydzielanie hormonów. Należy podkreślić, że choroba Graves-Basedowa jest chorobą ogólnoustrojową i nie dotyczy wyłącznie tarczycy
  • Gruczolak lub rak tarczycy
  • Zapalenie tarczycy


  • Czynniki sprzyjające zachorowaniu
  • Stres
  • Nadczynność tarczycy w rodzinie
  • Płeć żeńska
  • Występowanie innych chorób autoimmunologicznych
  • Zapobieganie  ->
    W chwili obecnej nie są znane skuteczne metody zapobiegania chorobie.
    Przebieg  ->
    W nadczynności tarczycy stosuje się leczenie farmakologiczne, chirurgiczne lub radioterapię. Możliwe są nawroty choroby po leczeniu. W niektórych przypadkach nadczynność tarczycy ustępuje bez leczenia, ale zwlekanie z wizytą u lekarza może mieć groźne skutki, gdyż przełom tarczycowy w przebiegu choroby Graves-Basedowa jest chorobą potencjalnie śmiertelną, a nieleczona oftalmopatia prowadzi do utraty wzroku.
    Powikłania  ->
  • Przełom tarczycowy (opis objawów powyżej), rozwijający się po zabiegu operacyjnym (przełom chirurgiczny, obecnie rzadki) lub wskutek zakażenia, urazu, porodu, przerwania leczenia (przełom internistyczny)
  • Utrata wzroku wskutek oftalmopatii
  • Niewydolność serca (zespół tarczycowo-sercowy)
  • Błędne rozpoznanie choroby psychicznej u chorego z nadczynnością tarczycy
  • Badania  ->
  • Badania hormonalne – stężenie wolnych (niezwiązanych z białkiem) hormonów tarczycy (T4 i T3) oraz TSH (hormonu przysadkowego, regulującego funkcję tarczycy)
  • Poziom przeciwciał przeciwtarczycowych w surowicy (chorzy na chorobę Graves-Basedowa)
  • Badanie ultrasonograficzne tarczycy
  • Scyntygrafia tarczycy i jodochwytność (zdolność tarczycy do wychwytu i gromadzenia jodu radioaktywnego)
  • Cienkoigłowa biopsja aspiracyjna (BAC) u chorych z wolem wieloguzkowym w celu wykluczenia raka tarczycy
  • Cel leczenia  ->
    Podstawowym celem leczenia jest normalizacja stężeń hormonów tarczycy w surowicy oraz zapobieganie powikłaniom.
    Chory z ciężką nadczynnością tarczycy powinien być leczony w szpitalu. Wybór sposobu leczenia nadczynności tarczycy (farmakologiczne, chirurgiczne, radiojodem) zależy od przebiegu choroby, wielkości wola, wieku chorego, chorób współistniejących i wyników badań dodatkowych. W leczeniu oftalmopatii stosowane są leki sterydowe, naświetlania tkanek oczodołu oraz chirurgiczne powiększanie oczodołu.
    Leczenie  ->
    Zalecenia ogólne
    Zaleca się stosowanie diety bogatobiałkowej.
    W ostrym okresie choroby wskazane jest maksymalne ograniczenie aktywności fizycznej.
    Palenie papierosów pogarsza przebieg choroby Graves-Basedowa.

    Leczenie farmakologiczne
  • Leki przeciwtarczycowe hamujące syntezę hormonów tarczycy
  • Leki beta-adrenolityczne (beta-blokery), zwalniające pracę serca
  • Jod radioaktywny (I131), wybiórczo gromadzony przez komórki tarczycy i niszczący je
  • Leki sterydowe, stosowane w chorobie Graves-Basedowa o ciężkim przebiegu i/lub z oftalmopatią
  • Leczenie operacyjne  ->
    U chorych ze wskazaniami do leczenia operacyjnego wykonuje się subtotalną strumektomię (prawie całkowite wycięcie tarczycy z pozostawieniem kikutów płatów bocznych). U chorych z nasiloną oftalmopatią wykonuje się plastykę ścian oczodołu, aby zwiększyć jego pojemność i zmniejszyć wytrzeszcz.
    Podpis  ->
    Opracowała
    lek. med. Agnieszka Madej-Pilarczyk
    Zakład Endokrynologii, Instytut CMDiK

    Nota prawna


    Prezentowane strony mają charakter edukacyjny. Ogólne informacje na temat chorób i zasad postępowania w żadnym stopniu nie zastępują fachowej porady lekarskiej. Pomimo rygorystycznego przestrzegania ogólnie przyjętych zasad tworzenia serwisów medycznych ustalonych przez Health on the Net Foundation i weryfikacji prezentowanych treści przez uznane Autorytety medyczne, twórcy serwisu nie biorą żadnej odpowiedzialności, ani pośredniej ani bezpośredniej, za sposób wykorzystania i interpretowania informacji zawartych w serwisie.