Otyłość prosta, nadmierna masa ciała, nadwaga

O otyłości mówimy, gdy u osoby w określonym wieku waga o 20% przekracza normę dla danego wzrostu. Dokładniejszy sposób wyliczania prawidłowej masy ciała to coraz powszechniej używany wskaźnik masy ciała, tak zwany BMI (ang. Body Mass Index), który nie powinien przekraczać 25. BMI to iloraz masy ciała w kilogramach przez kwadrat wzrostu w metrach. Otyłość może być objawem chorób gruczołów wydzielania wewnętrznego i chorób metabolicznych, ale częściej wynika ze spożywania nadmiernych ilości pożywienia w stosunku do potrzeb organizmu.

Nadmiar tkanki tłuszczowej, wzmożona potliwość, zła tolerancja wysiłku fizycznego

W starszym wieku mogą dołączyć się bóle stawów, choroby sercowo-naczyniowe (nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa) oraz cukrzyca

Kontaktu z lekarzem wymaga:
Utrzymywanie się bądź nasilanie otyłości pomimo stosowania diety ubogokalorycznej i regularnego wysiłku fizycznego.

Najczęstsze przyczyny to nadmierny apetyt, złe nawyki żywieniowe oraz brak wysiłku fizycznego. Niektóre osoby mają genetyczną skłonność do otyłości, a nieprawidłowy tryb życia, dieta i stresy emocjonalne przesądzają o ujawnieniu się tych predyspozycji. Niekiedy przyczyną otyłości są choroby tarczycy (niedoczynność tarczycy), nadnerczy (np. choroba Cushinga) lub inne defekty przemiany materii.

Najlepiej, by o zapobieganiu otyłości pamiętali już rodzice i nie przekarmiali swoich dzieci, szczególnie słodyczami, chipsami, hamburgerami itp. Od wczesnej młodości powinno się samemu dbać o to, by kaloryczność spożywanych posiłków dostosowana była do zapotrzebowania energetycznego, które różni się w zależności od płci, wieku i trybu życia. Codzienna dieta powinna zawierać węglowodany, białka i tłuszcze w odpowiednich proporcjach, niezmiernie ważne jest spożywanie stosownej ilości błonnika, witamin i mikroelementów. Ponadto zaleca się regularny wysiłek fizyczny.

Przyswojenie zdrowych nawyków dotyczących odżywiania i aktywności fizycznej umożliwia powrót do prawidłowej masy ciała. Krótkotrwałe stosowanie diet odchudzających prowadzi zwykle do przejściowego spadku masy ciała, ale po powrocie do poprzednich nawyków utracone kilogramy szybko się odzyskuje.

Cukrzyca

Choroba wieńcowa

Nadciśnienie tętnicze

Kamica żółciowa

Najczęściej potrzebna jest ocena ogólnego stanu zdrowia oraz zbadanie stężenia glukozy, cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Lekarz może zlecić odpowiednie badania hormonalne lub metaboliczne, jeśli są do tego wyraźne podstawy w postaci dolegliwości i objawów innych niż sama otyłość.

Celem leczenia jest zmniejszenie masy ciała i utrzymanie prawidłowej wagi oraz zapobieganie powikłaniom.

Zalecenia ogólne
Leczenie prowadzi się w domu pod kierunkiem lekarza i dietetyka.
Niektórym osobom w rozpoczęciu kuracji bardzo pomagają wczasy zdrowotne, na których specjaliści uczą stosowania diety niskokalorycznej oraz układają indywidualny program ćwiczeń, odpowiedni do możliwości każdego pacjenta. Podstawowe zasady zdrowej diety to ograniczenie spożycia tłuszczów i węglowodanów prostych (czyli cukru, ciast i słodyczy) na korzyść kalorii pochodzących z węglowodanów złożonych – pieczywa, makaronów, kasz i ziemniaków.
Zdrowa osoba o przeciętnej aktywności fizycznej potrzebuje około 30 kilokalorii na kilogram masy ciała na dobę. Diety ubogokaloryczne należy stosować pod kierunkiem lekarza, aby nie doszło do powstania niedoborów składników odżywczych. Celem jest zmniejszanie masy ciała o 1,5-2 kg na miesiąc.
Drugim elementem leczenia jest regularna aktywność fizyczna. Niezbędne minimum to ćwiczenia trzy razy w tygodniu po 30 minut. Liczy się każda forma ruchu: wędrówki piesze, jazda na rowerze, pływanie, bieganie.

Leczenie farmakologiczne
Niekiedy jako uzupełnienie diety ubogokalorycznej stosuje się leki hamujące apetyt, ale ich skuteczność maleje zwykle po kilku tygodniach przyjmowania.

Bardzo rzadko, w wyjątkowo opornych na leczenie przypadkach, wykonuje się operację częściowego wycięcia żołądka lub jelit, które mają na celu zmniejszenie powierzchni wchłaniania pokarmów. Można także usuwać tkankę tłuszczową ze skóry brzucha i pośladków.

Opracowała
dr n. med. Edyta Zagórowicz