18 kwietnia 2024r.
Opis
Osierdzie jest cienką błoną otaczającą serce i tworzącą rodzaj worka (tzw. worek osierdziowy), w którym znajduje się mięsień sercowy. Pomiędzy ścianą serca a zewnętrzną warstwą worka osierdziowego znajduje się wąska przestrzeń wypełniona minimalną ilością płynu.
Zapalenie osierdzia jest ostrym procesem zapalnym, który obejmuje osierdzie i doprowadza do gromadzenia się płynu zapalnego w worku osierdziowym. Zbierający się płyn zapalny może doprowadzać do ucisku serca i zaburzenia jego funkcji - do zatrzymania czynności serca włącznie.
Zapalenie osierdzia jest ostrym procesem zapalnym, który obejmuje osierdzie i doprowadza do gromadzenia się płynu zapalnego w worku osierdziowym. Zbierający się płyn zapalny może doprowadzać do ucisku serca i zaburzenia jego funkcji - do zatrzymania czynności serca włącznie.
Objawy
W początkowym okresie zapalenia osierdzia, zanim w worku osierdziowym pojawi się duża ilość płynu, występuje tępy ból umiejscowiony za mostkiem, promieniujący do grzbietu i ramion, nasilający się przy leżeniu na plecach, zmniejszający się przy wstaniu i pochyleniu do przodu.
W późniejszym okresie choroby, gdy w worku osierdziowym zgromadzi się płyn i dochodzi do ucisku na serce, pojawić się mogą objawy niewydolności krążenia, jak duszność, szybsze męczenie się i kaszel. Zapaleniu towarzyszy zwykle wysoka gorączka, dreszcze, ogólne osłabienie.
Kontaktu z lekarzem wymaga:
W przypadku wystąpienia powyższych objawów należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.
Należy jednak pamiętać, że objawy te mogą być również spowodowane przez inne schorzenia.
Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga:
W przypadku szybko narastających i nasilonych objawów opisanych powyżej, szczególnie objawów niewydolności krążenia należy pilnie wezwać pomoc lekarską.
W późniejszym okresie choroby, gdy w worku osierdziowym zgromadzi się płyn i dochodzi do ucisku na serce, pojawić się mogą objawy niewydolności krążenia, jak duszność, szybsze męczenie się i kaszel. Zapaleniu towarzyszy zwykle wysoka gorączka, dreszcze, ogólne osłabienie.
Kontaktu z lekarzem wymaga:
W przypadku wystąpienia powyższych objawów należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.
Należy jednak pamiętać, że objawy te mogą być również spowodowane przez inne schorzenia.
Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga:
W przypadku szybko narastających i nasilonych objawów opisanych powyżej, szczególnie objawów niewydolności krążenia należy pilnie wezwać pomoc lekarską.
Przyczyny
Do zajęcia osierdzia może doprowadzić iwirusowa, bakteryjna, grzybicza, gruźlicza lub pasożytnicza.
Do zapalenia osierdzia i gromadzenia się płynu w worku osierdziowym może również doprowadzić gorączka reumatyczna, choroby tkanki łącznej, przewlekła niewydolność nerek, przewlekła niewydolność krążenia, stosowanie niektórych leków oraz radioterapia.
Zapalenie osierdzia może być również powikłaniem zawału mięśnia serca, operacji na sercu czy przerzutów nowotworowych.
Do zapalenia osierdzia i gromadzenia się płynu w worku osierdziowym może również doprowadzić gorączka reumatyczna, choroby tkanki łącznej, przewlekła niewydolność nerek, przewlekła niewydolność krążenia, stosowanie niektórych leków oraz radioterapia.
Zapalenie osierdzia może być również powikłaniem zawału mięśnia serca, operacji na sercu czy przerzutów nowotworowych.
Zapobieganie
Należy odpowiednio leczyć infekcje mogące doprowadzić do zapalenia osierdzia oraz poddawać się częstym kontrolom lekarskim w przypadku przewlekłych chorób usposabiających do wystąpienia tego schorzenia.
Przebieg
Przy odpowiednio wcześnie podjętym leczeniu do ustąpienia zapalenia osierdzia dochodzi w przeciągu kilku tygodni lub miesięcy (nie dotyczy to przerzutów nowotworowych do osierdzia). Po ustąpieniu ostrego stanu w osierdziu nie pozostają zwykle trwałe zmiany.
Powikłania
Badania
Badania dodatkowe, które mają za zadanie wykrycie przyczyny zapalenia i monitorowanie postępów w jego leczeniu, obejmują:
RTG klatki piersiowej
Echokardiografię serca
Badanie elektrokardiograficzne (EKG)
Nakłucie przez skórę worka osierdziowego w celu usunięcia nadmiaru płynu oraz pobrania materiału do badań w kierunku drobnoustrojów podejrzanych o wywołanie choroby
Cel leczenia
Celem leczenia jest opanowanie ostrego zapalenia, przeciwdziałanie wystąpieniu powikłań i kontrola ewentualnego narastania płynu w worku osierdziowym.
Leczenie
Zalecenia ogólne
Leczenie w początkowym okresie powinno być prowadzone w szpitalu. Dalsza rekonwalescencja może odbywać się w domu.
Aktywność fizyczna w początkowym okresie jest ograniczona do leżenia w łóżku. Powrót do zwykłej aktywności może nastąpić stopniowo wraz z ustępowaniem objawów zapalenia.
Nie ma istotnych wskazań co do diety.
Leczenie farmakologiczne
Stosuje się leki przeciw drobnoustrojom wywołującym zapalenie - antybiotyki, leki przeciwgruźlicze, przeciwgrzybicze. Podaje się również leki przeciwzapalne jak aspiryna lub w przypadkach nasilonego zapalenia – sterydy.
Leczenie w początkowym okresie powinno być prowadzone w szpitalu. Dalsza rekonwalescencja może odbywać się w domu.
Aktywność fizyczna w początkowym okresie jest ograniczona do leżenia w łóżku. Powrót do zwykłej aktywności może nastąpić stopniowo wraz z ustępowaniem objawów zapalenia.
Nie ma istotnych wskazań co do diety.
Leczenie farmakologiczne
Stosuje się leki przeciw drobnoustrojom wywołującym zapalenie - antybiotyki, leki przeciwgruźlicze, przeciwgrzybicze. Podaje się również leki przeciwzapalne jak aspiryna lub w przypadkach nasilonego zapalenia – sterydy.
Leczenie operacyjne
W przypadku szybkiego narastania płynu w worku osierdziowym, któremu towarzyszą objawy niewydolności krążenia, przeprowadza się zabieg nakłucia worka osierdziowego i usunięcia płynu. W przypadku przewlekłego zapalenia osierdzia i jego zwłóknienia (co może ograniczać pracę serca) wykonuje się zabieg usunięcia worka osierdziowego.
Podpis
Opracował
lek. med. Wiktor Kuliczkowski
lek. med. Wiktor Kuliczkowski
Nota prawna
Prezentowane strony mają charakter edukacyjny. Ogólne informacje na temat chorób i zasad postępowania w żadnym stopniu nie zastępują fachowej porady lekarskiej. Pomimo rygorystycznego przestrzegania ogólnie przyjętych zasad tworzenia serwisów medycznych ustalonych przez Health on the Net Foundation i weryfikacji prezentowanych treści przez uznane Autorytety medyczne, twórcy serwisu nie biorą żadnej odpowiedzialności, ani pośredniej ani bezpośredniej, za sposób wykorzystania i interpretowania informacji zawartych w serwisie.
Stosujemy się do standardu HONcode dla wiarygodnej informacji zdrowotnej -