21 listopada 2024r.
Opis
Jest to niekontrolowany wzrost nieprawidłowych (złośliwych) komórek w obrębie jelita grubego. Najczęściej lokalizuje się w końcowych częściach jelita, a więc odbytnicy i esicy, rzadziej w kątnicy i okrężnicy. Częstość występowania raka jelita grubego w populacji stale wzrasta. U kobiet stanowi drugą co do częstości, a u mężczyzn – trzecią przyczynę zgonów z powodu nowotworów złośliwych w Polsce. Ryzyko zachorowania rośnie po ukończeniu 40 r.ż.
Objawy
W początkowym stadium choroby nie ma żadnych dolegliwości. Częstym objawem jest zmiana rytmu wypróżnień, to znaczy pojawienie się skłonności do zaparcia stolca u osoby, która nigdy nie miała problemów z wypróżnieniami lub naprzemienne zaparcie i biegunka. Niepokoić powinny cienkie, ołówkowate stolce, stolce z domieszką krwi lub o wyglądzie smoły. Przy nisko umiejscowionych guzach mogą występować bóle przy wypróżnieniu i uczucie niepełnego wypróżnienia. Późne objawy to stałe bóle i wzdęcia brzucha, chudnięcie, niedokrwistość.
Kontaktu z lekarzem wymaga:
Stwierdzenie objawów wymienionych powyżej
Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga:Krwawienie z odbytnicy
Ciężkie zaparcie z zatrzymanie gazów i bólami brzucha oraz wymiotami
Kontaktu z lekarzem wymaga:
Stwierdzenie objawów wymienionych powyżej
Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga:
Przyczyny
Do powstania raka przyczyniają się najprawdopodobniej czynniki genetyczne oraz środowiskowe. Wśród tych ostatnich wymienia się dietę obfitującą w białko zwierzęce i tłuszcze, z małą ilością błonnika. Sądzi się, że dieta taka poprzez modyfikację flory bakteryjnej bytującej w jelicie sprzyja powstawaniu substancji kancerogennych, czyli odpowiedzialnych za przemianę prawidłowych komórek w nowotworowe. Powiększający się guz zwęża światło jelita, powodując utrudnienie przechodzenia kału, bywa źródłem krwawienia i może naciekać narządy sąsiadujące, powodując bóle.
Czynniki sprzyjające zachorowaniuWrzodziejące zapalenie jelita grubego
Polipy gruczołowe, które uważa się za stan przedrakowy, a szczególnie polipowatość gruczolakowata rodzinna jelita grubego (rzadka choroba uwarunkowana genetycznie, w której jelito grube jest usiane tysiącami małych guzków w kształcie polipów)
Rak jelita grubego u członka (członków) rodziny
Czynniki sprzyjające zachorowaniu
Zapobieganie
Dieta powinna być niskotłuszczowa, z dużą ilością błonnika. U osób z czynnikami ryzyka wymienionymi powyżej, zapobieganie polega na regularnym wziernikowaniu jelita grubego (kolonoskopii), a w przypadku obecności podejrzanych zmian – na pobraniu z nich wycinków i poddaniu ich badaniu histopatologicznemu. Wynik tego badania decyduje o tym, czy daną zmianę należy usunąć, oraz o rozległości ewentualnego zabiegu. U pozostałych osób bez żadnych dolegliwości raz do roku bada się kał na obecność krwi utajonej lub wykonuje kolonoskopię raz na 10 lat. Taki nadzór rozpoczyna się zwykle po ukończeniu 50 r.ż. Testy do badania kału na obecność krwi można kupić samemu w aptece.
Przebieg
Wczesne wykrycie choroby i usunięcie guza zapewniają całkowite wyleczenie w ponad 50% przypadków. Im później rozpozna się raka, tym mniejsza jest szansa na wyzdrowienie.
Powikłania
Badania
Oprócz badań biochemicznych krwi wykonuje się zwykle badanie radiologiczne jelita grubego z kontrastem (tak zwany wlew doodbytniczy) lub wziernikowanie jelita grubego (sigmoidoskopię albo kolonoskopię) z pobraniem do badania histopatologicznego wycinków z nieprawidłowych okolic. Dla oceny zaawansowania choroby wykonuje się USG brzucha i badanie radiologiczne klatki piersiowej, ewentualnie tomografię komputerową brzucha.
Cel leczenia
Celem postępowania lekarskiego jest wczesne wykrycie i operacyjne usunięcie guza. Przy dużych guzach naciekających sąsiednie tkanki operacja może polegać tylko na zapewnieniu drożności jelita, z pozostawieniem guza. W przypadkach nieoperacyjnych leczenie ma na celu łagodzenie objawów choroby.
Leczenie
Zalecenia ogólne
Leczenie polega na operacyjnym wycięciu guza. Niekiedy z taką operacją wiąże się konieczność wyłonienia odbytu na skórę brzucha (tak zwana stomia). Pacjenci ze stomią wymagają przeszkolenia, odpowiedniego jednorazowego sprzętu i są pod stałą opieką specjalnych poradni. W zależności od umiejscowienia i zaawansowania choroby, dodatkowo stosuje się naświetlanie promieniami rentgenowskimi (radioterapię) oraz farmakologiczne leczenie cytostatyczne, czyli hamujące wzrost nowotworu (chemioterapię).
Nie wolno dopuszczać do zaparcia stolca. Dieta powinna zawierać dużo błonnika (warzyw i owoców), przy czym należy unikać pokarmów wzdymających (fasola, cebula, kapusta). Po operacji i rekonwalescencji można i powinno się powrócić do normalnej aktywności fizycznej (w tym seksualnej) oraz zawodowej.
Leczenie farmakologicznePreparaty żelaza w przypadku niedokrwistości
Chemioterapia (tylko w niektórych grupach chorych)
Leki przeciwbólowe, w tym również narkotyki
Leczenie polega na operacyjnym wycięciu guza. Niekiedy z taką operacją wiąże się konieczność wyłonienia odbytu na skórę brzucha (tak zwana stomia). Pacjenci ze stomią wymagają przeszkolenia, odpowiedniego jednorazowego sprzętu i są pod stałą opieką specjalnych poradni. W zależności od umiejscowienia i zaawansowania choroby, dodatkowo stosuje się naświetlanie promieniami rentgenowskimi (radioterapię) oraz farmakologiczne leczenie cytostatyczne, czyli hamujące wzrost nowotworu (chemioterapię).
Nie wolno dopuszczać do zaparcia stolca. Dieta powinna zawierać dużo błonnika (warzyw i owoców), przy czym należy unikać pokarmów wzdymających (fasola, cebula, kapusta). Po operacji i rekonwalescencji można i powinno się powrócić do normalnej aktywności fizycznej (w tym seksualnej) oraz zawodowej.
Leczenie farmakologiczne
Leczenie operacyjne
W zależności od umiejscowienia guza wykonuje się resekcję jelita grubego (przednią odbytnicy lub brzuszno-kroczowe odjęcie odbytnicy, hemikolektomię, czyli usunięcie połowy okrężnicy, prawostronną lub lewostronną).
Podpis
Opracowała
lek. med. Edyta Zagórowicz
lek. med. Edyta Zagórowicz
Nota prawna
Prezentowane strony mają charakter edukacyjny. Ogólne informacje na temat chorób i zasad postępowania w żadnym stopniu nie zastępują fachowej porady lekarskiej. Pomimo rygorystycznego przestrzegania ogólnie przyjętych zasad tworzenia serwisów medycznych ustalonych przez Health on the Net Foundation i weryfikacji prezentowanych treści przez uznane Autorytety medyczne, twórcy serwisu nie biorą żadnej odpowiedzialności, ani pośredniej ani bezpośredniej, za sposób wykorzystania i interpretowania informacji zawartych w serwisie.
Stosujemy się do standardu HONcode dla wiarygodnej informacji zdrowotnej -