Endokardit

Jest to proces zapalny rozwijający się na wsierdziu – specjalnej warstwie pokrywającej od wewnątrz mięsień serca i zastawki.

Wczesnymi objawami zapalenia wsierdzia są:

Osłabienie, przemijające stany podgorączkowe, dreszcze, nadmierne pocenie się, szczególnie nocą, dolegliwości bólowe ze strony mięśni, stawów i kości, utrata masy ciała
Późnymi objawami zaawansowanego zapalenia wsierdzia są:

Wysoka gorączka i dreszcze, szybsze męczenie się, duszność, obrzęki kończyn dolnych, płyn zbierający się w jamie brzusznej, czasem w jamie opłucnowej i worku osierdziowym, szybka, regularna lub nieregularna akcja serca, powiększenie śledziony i wątroby, krew w moczu, bóle zamostkowe

Kontaktu z lekarzem wymaga:

Jakakolwiek przewlekająca się infekcja z objawami wymienionymi powyżej

Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga:
Pojawienie się narastających objawów niewydolności krążenia z wysoką gorączka, w szczególności u pacjentów ze sztuczną zastawką/zastawkami serca.

Infekcja bakteryjna lub procedury medyczne związane z naruszeniem ciągłości tkanek doprowadzają zwykle do kilkugodzinnej bakteriemii, tzn. obecności bakterii we krwi. Po przedostaniu się do krwi bakterie mogą osiedlić się na wsierdziu pokrywającym wnętrze serca, w tym na zastawkach. Mogą również osiedlić się na sztucznych zastawkach serca.
W następstwie osiedlenia się bakterii i ich namnażania dochodzi do miejscowego procesu zapalnego, który może doprowadzić do zniszczenia objętych nim struktur. Ryzyko zachorowania na zapalenie wsierdzia wzrasta wraz ze stopniem wcześniejszego uszkodzenia zastawek naturalnych serca (np. w przebiegu gorączki reumatycznej) i jest większe przy obecności sztucznych zastawek w sercu lub obecności cewników w jamach serca.
Ryzyko jest duże również podczas długiego utrzymywania w żyłach różnych cewników, u narkomanów stosujących niesterylny sprzęt do wstrzykiwań narkotyków, u osób nadużywających alkoholu i u pacjentów z obniżoną odpornością.

W przypadku szybko podjętego leczenia wyleczenie następuje w ciągu kilku tygodni. Jeśli moment rozpoczęcia leczenia zostanie odłożony w czasie, może dojść do nieodwracalnego uszkodzenia struktur serca, rozprzestrzenienia się zapalenia na cały mięsień serca i następowej niewydolności krążenia.

Wykonuje się: posiewy krwi z oznaczeniem wrażliwości wyhodowanych bakterii na antybiotyki (tzw. antybiogram), echokardiografię, EKG, RTG klatki piersiowej, badania składu krwi.

Celem leczenia jest wykrycie organizmu wywołującego zapalenie wsierdzia i jego eliminacja.
Dodatkowo stosuje się leki wspomagające układ krążenia w przypadku rozwinięcia się niewydolności krążenia.

Zalecenia ogólne
W okresie początkowym konieczne są bezwzględny pobyt w szpitalu i terapia dożylna kilkoma antybiotykami. Aktywność fizyczna w początkowym okresie musi być ograniczona do minimum, następnie powoli w miarę powrotu sił może być stopniowo zwiększana. Dieta, w przypadku pojawienia się niewydolności krążenia, powinna zawierać małe ilości soli kuchennej.

Leczenie farmakologiczne
Podstawowe znaczenie mają antybiotyki, zwykle stosuje się dwa, a nawet trzy. Na początku obowiązuje leczenie dożylne, następnie można rozpocząć terapię doustną. Leczenie trwa kilka tygodni. Dodatkowo w przypadku pojawienia się niewydolności krążenia stosuje się leki odpowiednie dla tego schorzenia.

W przypadku rozległego procesu umiejscowionego na zastawkach naturalnych lub sztucznych wykonuje się wymianę zastawek.

Opracował
lek. med. Wiktor Kuliczkowski