23 listopada 2024r.
Synonimy
pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego, nakłucie lędźwiowe (PL)
Wskazania do zabiegu
Punkcja lędźwiowa stanowi postępowanie rutynowe w następujących przypadkach:
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub podejrzenie zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych
Podejrzenie wrodzonej choroby metabolicznej
Choroba nowotworowa
Wodogłowie u noworodka (niemowlęcia)
Przeciwwskazania do zabiegu
Cel zabiegu
Badanie pozwala na ocenę płynu mózgowo-rdzeniowego (odpowiedź na pytania: czy jest zakażenie, czy są zmiany biochemiczne, czy są komórki nowotworowe?).
U noworodków (niemowląt) z wodogłowiem spowodowanym nadmierną produkcją płynu wykonuje się punkcję lędźwiową, aby zmierzyć ciśnienie panujące wewnątrz czaszki i ewentualnie usunąć nadmiar płynu (zabieg wykonywany jest tylko okresowo – przed właściwym leczeniem operacyjnym).
U noworodków (niemowląt) z wodogłowiem spowodowanym nadmierną produkcją płynu wykonuje się punkcję lędźwiową, aby zmierzyć ciśnienie panujące wewnątrz czaszki i ewentualnie usunąć nadmiar płynu (zabieg wykonywany jest tylko okresowo – przed właściwym leczeniem operacyjnym).
Przygotowanie
Zwykle zabieg wykonywany jest u pacjentów przebywających w szpitalu lub przy przyjęciu do szpitala. Badanie nie wymaga uprzedniego szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby.
Opis zabiegu
Zabieg polega na:
Polega na nakłuciu kanału kręgowego, czyli przestrzeni wypełnionej przez płyn produkowany w mózgu. Przestrzeń ta otoczona jest kilkoma warstwami ochronnymi (opony mózgowo-rdzeniowe) i dodatkowo jest chroniona przez kości (kręgi kręgosłupa). W kanale kręgowym znajdują się elementy układu nerwowego – rdzeń kręgowy i biegnące od niego włókna nerwowe.
Noworodek, niemowlę lub małe dziecko układane jest zwykle na boku, z nóżkami ugiętymi w biodrach i kolanach; główka przygięta jest do klatki piersiowej. Pielęgniarka asystująca przytrzymuje dziecko, aby w momencie nakłucia jego kręgosłup był maksymalnie wygięty w łuk – ułatwia to wykonanie zabiegu. Dziecko starsze siedzi na krześle, twarzą zwrócone do oparcia, głowę przygina do klatki piersiowej, kręgosłup stara się maksymalnie wygiąć w łuk.
Skóra okolicy lędźwiowej zostaje oczyszczona środkami dezynfekcyjnymi (roztworami spirytusu i jodyny), aby miejsce nakłucia było sterylne. Następnie lekarz lokalizuje właściwe miejsce do nakłucia i wprowadza igłę (zwykle jest to igła dłuższa, lecz nie grubsza niż normalne igły do zastrzyków) na taką głębokość, ażeby jej koniec znajdował się w przestrzeni kanału kręgowego. Wydostający się przez igłę płyn jest pobierany do probówek. Po usunięciu igły, na miejsce nakłucia zakładany jest sterylny opatrunek.
Zabieg trwa kilka minut, a ból spowodowany jest nakłuciem skóry. Przed zabiegiem można zastosować sedację, czyli podać dożylnie lub doustnie leki, które zmniejszają niepokój dziecka i odczuwany przez niego strach. Można również zastosować miejscowe leki znieczulające (w postaci maści lub płynu – spray).
Po nakłuciu wskazane jest przebywanie w pozycji leżącej na plecach przez okres minimum 6 godzin (najlepiej 10-12 godzin). Takie postępowanie powinno zapobiec wystąpieniu bólu głowy, który często pojawia się po badaniu w wyniku wahania ciśnienia śródczaszkowego.
Polega na nakłuciu kanału kręgowego, czyli przestrzeni wypełnionej przez płyn produkowany w mózgu. Przestrzeń ta otoczona jest kilkoma warstwami ochronnymi (opony mózgowo-rdzeniowe) i dodatkowo jest chroniona przez kości (kręgi kręgosłupa). W kanale kręgowym znajdują się elementy układu nerwowego – rdzeń kręgowy i biegnące od niego włókna nerwowe.
Noworodek, niemowlę lub małe dziecko układane jest zwykle na boku, z nóżkami ugiętymi w biodrach i kolanach; główka przygięta jest do klatki piersiowej. Pielęgniarka asystująca przytrzymuje dziecko, aby w momencie nakłucia jego kręgosłup był maksymalnie wygięty w łuk – ułatwia to wykonanie zabiegu. Dziecko starsze siedzi na krześle, twarzą zwrócone do oparcia, głowę przygina do klatki piersiowej, kręgosłup stara się maksymalnie wygiąć w łuk.
Skóra okolicy lędźwiowej zostaje oczyszczona środkami dezynfekcyjnymi (roztworami spirytusu i jodyny), aby miejsce nakłucia było sterylne. Następnie lekarz lokalizuje właściwe miejsce do nakłucia i wprowadza igłę (zwykle jest to igła dłuższa, lecz nie grubsza niż normalne igły do zastrzyków) na taką głębokość, ażeby jej koniec znajdował się w przestrzeni kanału kręgowego. Wydostający się przez igłę płyn jest pobierany do probówek. Po usunięciu igły, na miejsce nakłucia zakładany jest sterylny opatrunek.
Zabieg trwa kilka minut, a ból spowodowany jest nakłuciem skóry. Przed zabiegiem można zastosować sedację, czyli podać dożylnie lub doustnie leki, które zmniejszają niepokój dziecka i odczuwany przez niego strach. Można również zastosować miejscowe leki znieczulające (w postaci maści lub płynu – spray).
Po nakłuciu wskazane jest przebywanie w pozycji leżącej na plecach przez okres minimum 6 godzin (najlepiej 10-12 godzin). Takie postępowanie powinno zapobiec wystąpieniu bólu głowy, który często pojawia się po badaniu w wyniku wahania ciśnienia śródczaszkowego.
Możliwe powikłania
Podpis
Opracował
dr n. med. Jerzy Chudek
dr n. med. Jerzy Chudek
Nota prawna
Prezentowane strony mają charakter edukacyjny. Ogólne informacje na temat chorób i zasad postępowania w żadnym stopniu nie zastępują fachowej porady lekarskiej. Pomimo rygorystycznego przestrzegania ogólnie przyjętych zasad tworzenia serwisów medycznych ustalonych przez Health on the Net Foundation i weryfikacji prezentowanych treści przez uznane Autorytety medyczne, twórcy serwisu nie biorą żadnej odpowiedzialności, ani pośredniej ani bezpośredniej, za sposób wykorzystania i interpretowania informacji zawartych w serwisie.
Stosujemy się do standardu HONcode dla wiarygodnej informacji zdrowotnej -