Synonimy
Wskazania do zabiegu
Operacja żylaków jest wykonywana nie tylko ze względów kosmetycznych. Należy pamiętać, że żylaki kończyn dolnych (przewlekła niewydolność żylna) są poważną chorobą, która nieleczona prowadzić może do wielu powikłań, takich jak zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych lub głębokich, zator tętnicy płucnej, zespół pozakrzepowy oraz owrzodzenie żylakowe podudzia. W tej sytuacji każdy pacjent cierpiący z powodu przewlekłej niewydolności żylnej kończyn dolnych powinien być w miarę możliwości kwalifikowany do leczenia operacyjnego.
Przeciwwskazania do zabiegu
Brak zgody pacjenta
Przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych w przebiegu miażdżycy zarostowej tętnic, choroby Buergera, cukrzycy
Ciężkie choroby ogólnoustrojowe (choroba niedokrwienna serca, zaburzenia rytmu serca, niewydolność krążenia, ciężkie nadciśnienie tętnicze, niewydolność oddechowa, zaburzenia elektrolitowe) stanowią względne przeciwwskazanie do operacji żylaków kończyn dolnych. Większość pacjentów cierpiących z powodu wymienionych chorób można odpowiednio przygotować do zabiegu operacyjnego pod warunkiem dobrej współpracy chirurga i anestezjologa z leczącym pacjenta internistą (lekarzem rodzinnym). Jeżeli jednak, pomimo starannego przygotowania pacjenta, lekarze zadecydują, że zabieg operacyjny stanowi zbyt duże ryzyko dla chorego, należy poprzestać na metodach leczenia zachowawczego (kompresjoterapia)
Owrzodzenie żylakowe podudzia, zapalenie zakrzepowe żył powierzchownych lub głębokich wymagają całkowitego wyleczenia przed operacją żylaków kończyn dolnych
Cel zabiegu
Niezależnie od metody leczenie operacyjne żylaków kończyn dolnych ma na celu usunięcie wszelkich poszerzonych żył powierzchownych oraz ewentualne podwiązanie niewydolnych żył przeszywających (naczyń żylnych łączących żyły powierzchowne z głębokimi, których zastawki nie działają prawidłowo, powodując cofanie się krwi do układu powierzchownego), tak aby zabezpieczyć chorego przed nawrotem żylaków i osiągnąć jak najlepszy efekt kosmetyczny.
Przygotowanie
Konieczne jest wyrównanie wszelkich chorób ogólnoustrojowych i ocena ewentualnego ryzyka operacyjnego
Wskazane jest zaszczepienie pacjenta przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (wzw typu B)
Podczas pobytu pacjenta w szpitalu, zwykle w przeddzień zabiegu, należy ocenić, czy układ żył głębokich kończyny dolnej planowanej do zabiegu jest drożny. Jeżeli żyły głębokie są niedrożne, co zdarza się dość często po zakrzepowym zapaleniu żył głębokich, nie można operacyjnie usuwać żył powierzchownych, a więc i żylaków. W tym celu najczęściej wykonuje się flebografię (zdjęcia rentgenowskie kończyny po podaniu do jej układu żylnego specjalnego środka kontrastowego) lub rzadziej, w specjalistycznych ośrodkach, ultrasonografię (usg) układu żylnego kończyny. Pacjentom z niedrożnością żył głębokich pozostaje jedynie leczenie zachowawcze i ponowna kontrola drożności żył głębokich po kilku miesiącach, gdyż niekiedy ulegają one samoistnemu udrożnieniu. Niewielkie, pojedyncze żylaki nie wymagają oceny drożności żył głębokich przed ich usunieciem
Przeciwwskazane jest przyjmowanie jakichkolwiek pokarmów lub płynów doustnie przez sześć godzin przed zabiegiem, a bezpośrednio przed operacją zaleca się kąpiel i delikatne zgolenie nadmiaru owłosienia z operowanej kończyny
Opis zabiegu
W zależności od rozległości żylaków, stanu ogólnego pacjenta i przyjętych w danym oddziale chirurgicznym obyczajów można jednoczasowo operować jedną lub obie kończyny dolne
Zabieg operacyjny najczęściej przeprowadza się w znieczuleniu przewodowym (wstrzyknięcie do kanału kręgowego w odcinku lędźwiowym kręgosłupa środka znieczulającego, który powoduje zniesienie czucia bólu w dolnej części ciała). W przypadku niewielkich, pojedynczych żylaków, można je także usunąć w znieczuleniu miejscowym (podając środek znieczulający w okolicę operowaną)
Niewielkie, położone tuż po skórą żylaki usuwa się z krótkich, czasem wręcz mikroskopijnych cięć skórnych, które następnie zaszywa się cienkim szwem niewchłanialnym (wymagającym usunięcia)
Podwiązanie (zamknięcie) niewydolnych żył przeszywających wymaga zwykle wykonania nieco dłuższych, kilkucentymetrowych cięć skórnych
W przypadku niewydolności i zalegania krwi w poszerzonej żyle odpiszczelowej wielkiej, która biegnie od kostki do pachwiny na przyśrodkowej stronie kończyny dolnej, należy to naczynie usunąć w całości. W tym celu odnajduje się początek żyły w okolicy kostki przyśrodkowej oraz jej koniec w pachwinie (wymaga to wykonania w tych miejscach dodatkowych cięć), wprowadza do jej wnętrza specjalną stalową sondę i wyrywa się ją w całości (jest to tak zwany stripping). Pozostałe żylaki usuwa się z odrębnych cięć skórnych w sposób opisany powyżej
Czasami zamiast usuwania żylaków stosuje się tak zwaną krioterapię, to znaczy zamraża się żylaki specjalnym przyrządem zaopatrzonym w końcówkę o bardzo niskiej temperaturze, którą wprowadza się do wnętrza poszerzonych żył przez uprzednio wykonane cięcia skórne, uzyskując efekt kosmetyczny zbliżony do metod tradycyjnych
Alternatywną metodą leczenia, przydatną zwłaszcza w przypadku pojedynczych żylaków oraz tak zwanych pajączków naczyniowych (niewielkich promieniście rozgałęzionych żyłek skórnych, zbyt małych aby operować je w tradycyjny sposób, stanowiących duży problem kosmetyczny, zwłaszcza dla osób młodych) jest tak zwana skleroterapia. Metoda ta polega na wielokrotnie powtarzanych wstrzyknięciach do wnętrza żylaków specjalnych substancji, które powodują ich zamykanie, a następnie zanikanie. Wadą tej metody jest konieczność wielokrotnego powtarzania dość nieprzyjemnych zabiegów
Każda operacja żylaków kończy się założeniem na operowaną kończynę sterylnych opatrunków, a następnie zabandażowaniem jej opaską elastyczną
Przebieg
W zależności od rodzaju znieczulenia wskazany jest kilku lub kilkunastogodzinny pobyt w łóżku, a następnie szybki powrót do pełnej aktywności fizycznej
Brak ograniczeń dietetycznych przed, jak i po zabiegu operacyjnym
Przez co najmniej 3-4 tygodnie po zabiegu należy codziennie bandażować operowaną kończynę dolną bandażem elastycznym na czas dziennej aktywności. Najlepszym, choć kosztownym rozwiązaniem jest jednak stosowanie przez kilka miesięcy po zabiegu wyrobów o zmiennym ucisku (rajstopy, pończochy lub podkolanówki elastyczne)
Szwy skórne usuwa się w 10-12 dobie pooperacyjnej
W ciągu dwóch tygodni po zabiegu możliwy jest powrót do pracy zawodowej
Możliwe powikłania
Rozległe krwiaki w tkance podskórnej po usunięciu poszerzonych naczyń żylnych
Zakażenie ran pooperacyjnych
Opóźnione gojenie ran pooperacyjnych
Podpis
Opracował
lek. med. Robert Olewiński